سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و جمهوری اسلامی ایران
تحلیل و تنظیم از امیر فرشاد ابراهیمی/ گردآوری از معراج رسول اف / بخش فارسی ایران بریفینگ
همزمان با تروریست شناخته شدن سپاه پاسداران، نمایندگان مجلس شورای اسلامی و بسیاری دیگر از مدیران جمهوری اسلامی همگی لباس سپاه پاسداران را بر تن کردند ، اما این حرکت آنان صرفا یک کار تبلیغاتی و نمایشی نبود .
بخش عمده ای از نمایندگان مجلس نه در این دوره که در همه ادوار مجلس عمدتا سپاهی هستند که در نگاهی بزرگتر این حضور شامل اعضای دولت از وزرا تا استانداران و فرمانداران و… هم می شود.
برابر قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران حضور نیروهای مسلح در فعالیت و دسته‌های سیاسی نیز ممنوع است، همچنین علیرغم تصریح در اساسنامه تأسیس سپاه پاسداران و آئین‌نامه نیروهای مسلح کشور حضور ارتش و سپاه در هرگونه فعالیت اقتصادی و بازرگانی نیز ممنوع است مگر برحسب نیاز و یا تأمین مایحتاج نظامی و یا رفاهی آن نیروها، امری که اگرچه مصوب مجلس دوم شورای اسلامی و تائید هیات وزیران بوده است اما بیش از ۳ دهه مغفول مانده بود و اخیراً با دستور رهبر ایران مورد تأکید قرارگرفته است.
با تمام این اوصاف ظاهرا سپاه پاسداران از این قانون مستثنی است و دهها نمونه می شود برای آن آورد از موضع گیریهای سیاسی فرماندهان سپاه پاسداران و یا دخالت های بسیج در عرصه سیاست که بگذریم می شود به محمد اسماعیل کوثری اشاره کرد ؛ وی فرمانده لشکر محمد رسول الله سپاه پاسداران بود وی در حالیکه یک نظامی بود و طبعتا حق ورود به فعالیتهای سیاسی را نداشت از اعضای موسس و مرکزی جبهه پایداری است آن زمان گفته شد که وی از سپاه پاسداران بازنشست گردیده است او سپس در دوره های هشتم و نهم نماینده مجلس شورای اسلامی گردید و هنگامی که در دوره دهم از انتخابات بازماند و نتوانست به مجلس راه یابد سپس به سپاه پاسداران بازگشت و هم اکنون جانشین فرمانده کل سپاه در قرارگاه ثارالله تهران است و می شود به عضویت سردار محمد باقر ذوالقدر در جبهه مردمی نیروهای انقلاب اسلامی (جمنا) نیز اشاره کرد ، سردار ذوالقدر نه تنها عضو نیروهای مسلح است بلکه معاون راهبردی و همچنین حفاظت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم قوه قضاییه نیز بوده که بنابر آئین نامه قوه قضائیه، قضات و مدیران قوه قضائیه نیز ممنوعیت ورود به هرگونه فعالیت سیاسی و عضویت در گروههای سیاسی را دارند آن زمان گفته شد که ایشان بازنشسته گردیده اما در کمال تعجب در روز پاسدار سال ۱۳۹۷ در کسوت سرتیپ تمام سپاه پاسداران در دیدار فرماندهان سپاه با رهبر جمهوری اسلامی مجددا دیده شد!
مثالهای از این دست بسیارند .
حضور سپاه در دولت‌های جمهوری اسلامی چقدر بوده است؟
از زمان پیروزی انقلاب اسلامی تابه‌حال ۱۴ وزیر دفاع وجود داشته که از این میان ۶ تن آنان پاسدار بوده‌اند اما حضور سپاه پاسداران در دولت ها فقط مختص به وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح نیست، از ابتدای جمهوری اسلامی تابه‌حال ۲۶ وزیر سپاهی در دولت‌های مختلف و وزارتخانه‌های مختلف وجود داشته است.
توضیح آنکه سپاه پاسداران در یک فرآیند کاملاً عجیب هیچ‌گاه پرسنل خود را که در بدنه اجرایی کشور فعالیت می‌نمایند مستعفی و یا منقضی خدمت نمی‌نماید این افراد به علت آنکه به لحاظ قانون اساسی به عنوان عضوی از نیروهای مسلح کشور حق دخالت در امور اجرایی و سیاسی کشور ندارند، از عضویت در سپاه پاسداران استعفا می‌دهند و به‌عنوان نماینده مجلس، وزیر و یا استاندار و … شروع به کار می‌نمایند اما در عمل همچنان عضو سپاه پاسداران می‌باشند و حتی نه‌تنها حقوق خود را از سپاه پاسداران دریافت می‌نمایند وحقوق سمت فعلی‌شان را به‌عنوان حق مأموریت از دولت و یا مجلس و … دریافت می‌دارند ، درنهایت پس از خاتمه خدمتشان در آن مقام اجرایی باز به سپاه پاسداران بازمی‌گردند.
محمد اسماعیل کوثری را در بالا توضیح دادیم ، استعفا و بازگشت مجدد محسن رضایی به سپاه پاسداران نیز مثال دیگری است که شرحش را همگان می‌دانیم اما در مثال دیگر می‌توانیم برایتان مجموعه گردش‌های عجیبی از عباس محتاج مثال بیاوریم:
گردشی عجیب :
عباس محتاج از فرماندهان ارشد سپاه است وی در سال ۱۳۶۸ به‌عنوان جانشین فرمانده نیروی زمینی سپاه منصوب شد، یک سال بعد خامنه‌ای وی را به ارتش منتقل کرد و از سال ۱۳۶۹ جانشین نیروی دریایی ارتش شد سپس از سال ۱۳۷۶ تا ۱۳۸۴ فرماندهی نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی را بر عهده داشت، با شروع ریاست جمهوری احمدی‌نژاد از ارتش استعفا داد و استاندار قم شد، سپس در سال ۱۳۸۶ معاون امنیتی – انتظامی وزارت کشور شد اما با تمام این‌ها و حتی آنکه دیگر نه به‌عنوان سپاهی که به‌عنوان ارتشی مشهور بود و از درجه نظامی ارتش هم استفاده می‌کرد با شروع دولت روحانی مجدداً به سپاه پاسداران بازگشت و اکنون قائم‌مقام مرکز مطالعات راهبردی دفاعی ستاد کل نیروهای مسلح کشور است.
محسن رفیق‌دوست که از مؤسسان و فرماندهان ارشد سپاه هست، از زمان تأسیس وزارت سپاه در سال ۱۳۶۲ در دولت اول و دوم میرحسین موسوی حضور داشت، با برچیده شدن وزارت سپاه از سپاه پاسداران مستعفی و از سوی رهبر ایران به‌عنوان رئیس بنیاد مستضعفان و جانبازان آغاز به کارکرد و از سال ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۸ رئیس آن بنیاد بود وی پس از برکناری از بنیاد مستضعفان شخصاً بنیاد نور را تأسیس کرد که به فعالیت درزمینه دارو و ساختمان‌سازی می‌پردازد اما با تمام این اوصاف و علیرغم استعفایش باز به سپاه بازگشته و در محافل بسیاری این روزها بالباس سپاه و درجه سرتیپ تمامی حضور به هم می‌رساند او از سوی رهبر مجدداً به‌عنوان عضو هیات امنای بنیاد مستضعفان منصوب‌شده است.
توضیح دیگر اینکه محسن رضایی در فاصله سالهای ۱۳۶۰ تا ۱۳۷۶ (۱۶ سال)، فرماندهی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را بر عهده داشت، ضمن آنکه پیش از آن نیز مسئول واحد اطلاعات و عضو شورای فرماندهی سپاه بوده یعنی درواقع از سال ۱۳۵۷ تا ۱۳۷۶ فصل الخطاب سپاه پاسداران بوده، وی خود درمناظره انتخاباتی با محمود احمدی‌نژاد به واضح دخالت سپاه پاسداران را در دیگر شئون کشور را تائید و می‌گوید ما وزرا و استانداران و حتی فرمانداران و بخشداران را انتخاب می‌کردیم!
درواقع حضور دو دهه سپاه پاسداران در اداره کشور این‌گونه تائید می‌شود و از سال ۱۳۷۶ تابه‌حال نیز نقش سپاه آن‌قدر پررنگ و ملموس است که بعید است احتیاج به تائید و اثبات باشد.
در مجموعه دولت‌های جمهوری اسلامی آمار به‌کارگیری نیروهای سپاهی در هیات دولت به این شرح است:
با این توضیح مروری داریم بر تمام وزرای سپاهی دولت‌های مختلف جمهوری اسلامی:
وزارت پست و تلگراف و تلفن و سپس وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات :
سید محمد غرضی، دولت میرحسین موسوی و دولت هاشمی رفسنجانی
رضا تقی پور انواری، دولت محمود احمدی‌نژاد
وزارت کشور :
علی‌محمد بشارتی، دولت هاشمی رفسنجانی
علی کردان، دولت محمود احمدی‌نژاد
صادق محصولی، دولت محمود احمدی‌نژاد
محمد مصطفی نجار، دولت محمود احمدی‌نژاد
وزارت کار و امور اجتماعی و سپس وزارت تعاون و کار و رفاه اجتماعی :
ابوالقاسم سرحدی زاده، دولت میرحسین موسوی
صادق محصولی، دولت محمود احمدی‌نژاد
علی ربیعی، دولت حسن روحانی
وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی :
عباس دوزدوزانی، دولت محمدعلی رجایی
علی لاریجانی، دولت هاشمی رفسنجانی
محمدحسین صفارهرندی، دولت محمود احمدی‌نژاد
وزارت آموزش‌وپرورش :
فخرالدین احمدی دانش آشتیانی، دولت حسن روحانی
وزارت نیرو :
حبیب‌الله بیطرف، دولت محمد خاتمی
مجید نامجو، دولت محمود احمدی‌نژاد
پرویز فتاح، دولت محمود احمدی‌نژاد
حمید چیت چیان، دولت حسن روحانی
وزارت فرهنگ و آموزش عالی و سپس وزارت علوم تحقیقات و فناوری :
رضا فرجی دانا، دولت حسن روحانی
وزارت نفت :
محمد غرضی، دولت میرحسین موسوی
مسعود میر کاظمی، دولت احمدی‌نژاد
رستم قاسمی، دولت محمود احمدی‌نژاد
وزارت دادگستری :
غلام‌حسین الهام، دولت محمود احمدی‌نژاد
وزارت بازرگانی و وزارت صنایع و معادن و سپس، وزارت صنعت، معدن و تجارت:
حسن عابدی جعفری، دولت میرحسین موسوی
علیرضا طهماسبی سروستانی، دولت محمود احمدی‌نژاد
مسعود میر کاظمی، دولت محمود احمدی‌نژاد
وزارت راه و ترابری و وزارت مسکن و شهرسازی و سپس وزارت راه و شهرسازی :
رحمان دادمان، دولت محمد خاتمی
احمد خرم، دولت محمد خاتمی
سازمان برنامه‌وبودجه کل کشور :
بهروز مرادی، دولت محمود احمدی‌نژاد
معاون امور دفاعی نخست‌وزیر :
سید حسن فیروزآبادی، دولت میرحسین موسوی
معاون امور نهادها نخست‌وزیر :
سید اسماعیل داودی شمسی، دولت میرحسین موسوی
سخنگویان دولت :
غلام‌حسین الهام، دولت محمود احمدی‌نژاد
مسئول نهاد ریاست جمهوری :
اسفندیار رحیم مشایی، دولت محمود احمدی‌نژاد (از شواهد برمی‌آید که البته وی در زمان انتصاب از سپاه اخراج شده بود)
دبیر هیات دولت :
مجید دوستعلی، دولت محمود احمدی‌نژاد
استانداران جمهوری اسلامی کدام‌یک سپاهی می‌باشند؟
درجمهوری اسلامی همواره نوع نگاه به استانداران، نگاهی امنیتی است یعنی مشخص است در انتصاب استانداران همواره شاخص امنیت برجسته‌ترین ویژگی‌هایی بوده که یک استاندار باید داشته باشد از همین رو بسیار استانداران بوده‌اند که از میان مدیران و اعضای نهادهای امنیتی انتخاب شده‌اند که فعلاً در این نوشتار به آنها نمی‌پردازیم و در قسمتهای بعدی آنها را از نظر می‌گذرانیم، مقوله دوم نیز که کمتر به آن اهمیت داده می‌شود بومی بودن استاندار است، یعنی در یک نگاه کلی به تمام استانداران جمهوری اسلامی از دولت موقت تابه‌حال ۸۴% آنها مدیران پروازی بوده‌اند و در نگاه دیگر در طی این سالها ظاهراً با قحط الرجال استاندار جمهوری اسلامی مواجه بوده مثلاً دیده می‌شود فردی که در استان هرمزگان استاندار بوده مدتی بعد در استان همدان به کار گرفته شده و باز در دولت بعدی همان فرد را در استان خراسان به کار گرفته‌اند.
اما اگر باز این گفته محسن رضایی را بیاد بیاوریم که می‌گوید: ما (سپاه) استانداران و حتی فرمانداران را انتخاب می‌کردیم! درواقع می‌شود گفت بیش از دو دهه نه‌تنها به غیر از این پاسداران که معرفی شده‌اند برای استانداری بلکه مابقی نیز وفاداران و یا منتخبان سپاه پاسداران بوده‌اند.با این اوصاف نگاهی می‌اندازیم به تمامی پاسداران منتصب شده به استانداری در دولت‌های جمهوری اسلامی.
مجموع استانداران سپاهی در دولت‌های مختلف جمهوری اسلامی
استانها و استانداران عضو سپاه پاسداران در دولت‌های جمهوری اسلامی:
نکته جالب توجه اینجاست که بعضی از استانها من جمله خوزستان از ابتدای جمهوری اسلامی ایران همواره استاندار عضو سپاه پاسداران داشته است :
و همچنین استان قم از آغاز تاسیس آن در دولت محمود احمدی نژاد تا کنون :
مجلس شورای اسلامی و اعضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی
قرار گرفتن سپاه ایران در لیست تروریستی آمریکا هرچند حواشی زیادی ایجاد کرد، اما در مجلس ایران کار به شکلی دیگر پیش رفت. فردای روز دستور ترامپ، وقتی نمایندگان وقتی وارد صحن مجلس می‌شدند با چهره‌هایی مواجه شدند که به آنها لباس سپاه می‌دادند تا در مقابله با آمریکا با لباس سبز سپاه وارد مجلس شوند.
نمایندگان که احتمالا طرح از پیش آماده‌ای برای حضور در مجلس نداشتند، از این ابتکار خوششان آمد. حتی چهره‌هایی مثل عارف رئیس فراکسیون امید و محمود صادقی نماینده صریح لیست امید نیز با لباس سپاه وارد صحن مجلس شدند. در همان جلسه طرح دو فوریتی و سه فوریتی در مقابله با آمریکا مطرح شد. البته یکی از این طرح‌ها چند روز بعد با ۲۰۴ رأی موافق و ۲ رأی مخالف تصویب شد. بر اساس آنچه نمایندگان مجلس در هنگام تصویب آن گفتد، در این طرح نیروهای نظامی آمریکا تروریست شناخته می‌شوند و کمک نظامی، اطلاعاتی، مالی، فنی و تدارکاتی به آنها در زمره همکاری با اقدام تروریستی است.
مخالفان هم معتقد بودند در این طرح باید اختیارات بیشتری به سپاه پاسداران داده می‌شد. نماینده بافق هم در دفاع از این طرح گفته بود باید مجلس به‌گونه‌ای موضع‌گیری کند که منافع آمریکا در منطقه و در خود این کشور به خطر بیفتد و پیشنهاد داده بود تا تولید موشک‌ها با برد ۲ هزار کیلومتر افزایش پیدا کند و ایران از برجام خارج شود.
احساسی شدن نمایندگان مجلس تا جایی پیش رفته بود که بعضی نمایندگان به صراحت خواسته بودند کل ارتش آمریکا به عنوان یک نیروی تروریستی شناخته شود که این اصرار حتی صدای نماینده اصولگرایی مثل احمد امیرآبادی فراهانی را هم درآورد «برخی از همکاران انتقاد داشتند که چرا کل ارتش آمریکا در این طرح به‌عنوان تروریست اعلام نشده است و نظر ما این بود که آنچه در این طرح برای تروریستی خواندن سنتکام آمده به‌دلیل این است که فرمانده سنتکام با رأی مجلس سنا منصوب می‌شود و این اهمیت موضوع را نشان می‌دهد. ما در این طرح نخواستیم شعار بدهیم و موضوعات عملی را گنجاندیم.»
حسین شریعتمداری نماینده رهبر جمهوری اسلامی در موسسه کیهان نیز همین انتقاد را به نمایندگان مجلس کرد.
مجلس فعلی حدود بیست نماینده دارد که سابقه حضور رسمی در سپاه پاسداران داشتند و البته تعدادی دیگر نیز حدود ۷۵ نفر پیشتر عضو سپاه پاسداران بوده اند. با این حال تعداد نظامیان نسبت به مجلس هفتم و هشتم و نهم، تعداد فرماندهان نظامی در مجلس کاهش چشمگیری داشته است ، در دوره قبل بیش از ۵۶% نمایندگان مجلس شورای اسلامی عضو سپاه پاسداران بودند.
برای دیدن لیست اعضای سپاه پاسداران ، نیروی قدس، بسیج، نیروهای اطلاعاتی، و… در دوره پیش مجلس شورای اسلامی به اینجا بروید .
در دوره قبل در فراکسیون رهروان ولایت تمامی نمایندگان این فراکسیون عضو سپاه پاسداران بودند و نمایندگان فعلی عضو سپاه پاسداران در این دوره اکثرا در فراکسیون نمایندگان ولایی حضور دارند.
جدول زیر بعضی از فرماندهان و اعضای سپاه پاسداران را که در مجلس یازدهم حضور دارند نشان می‌دهد:
موخره :
اما نکته دیگری که حائز اهمیت است ما در جستجوی نامها و عنوانهای مدیران جمهوری اسلامی و اعضای سپاه پاسداران بودیم و دریافتیم که بسیاری از نامها مدام تکرار می شود از جایگاهی به جایگاه دیگر و از استانی به استان دیگر به عنوان مثال محمد غرضی : او پس از پیروزی انقلاب ایران از اعضای اولیه فرماندهان و شورای سپاه پاسداران است با شروع درگیری ها و نا آرامی ها ، استانداری کردستان می شود ، با شروع جنگ ایران و عراق استاندار خوزستان می شود که در سال ۱۳۶۰ به عنوان وزیر نفت انتخاب می گردد پس از آن از سال ۱۳۶۴ تا ۱۳۷۶ به عنوان وزیر پست و تلگراف و تلفن در دولت مشغول به خدمت می شود در سال ۱۳۷۹ مجددا به سپاه پاسداران بازمی گردد و به عضویت هیات مشاوران عالی قرارگاه خاتم الانبیاء منصوب می شود او هم‌اکنون نیز رئیس هیئت مدیره و مسئول مدیریت شرکت مشانیر است.
و یا احمد خرم ؛ وی فعالیت کاری خود را از سپاه پاسداران آذربایجان شرقی در سال ۱۳۶۱ آغاز کرده مدتی کوتاه فرمانده اطلاعات و سپس فرمانده سپاه آذربایجان بوده بعد از آن به شورای عالی انقلاب فرهنگی رفته و در اوایل دهه شصت معاون استاندار هرمزگان و استان بوشهر بوده و سپس به سمت استانداری استان‌های هرمزگان ، همدان و خوزستان انتصاب و در نهایت در دولت دوم خاتمی به سمت وزارت راه و ترابری منصوب می شود .
و یا اکبر ترکان : او که تنها وزیر غیر نظامی است که به وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح توسط هاشمی رفسنجانی منصوب شده در سیاهه مسئولیتهایش استانداری ایلام و هرمزگان را دارد وی در دولت اول هاشمی رفسنجانی وزیر دفاع بود بعد در دولت دوم او وزیر راه و ترابری می شود سپس در دولت اول محمود احمدی نژاد وزیر نفت می گردد و بعد در دولت دوم محمود احمدی نژاد سرپرست دبیرخانه جنبش عدم تعهد و سپس در دولت اول روحانی سرپرست معاونت امور بین‌الملل ریاست جمهوری اسلامی ایران می شود در این میان یک دانشگاه خصوصی هم تاسیس می کند و رئیس هیئت مؤسس دانشگاه شمال می شود و همچنین رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان نیز می شود و بعد هم دبیر شورای هماهنگی مناطق آزاد تجاری ایران .
کاملا واضح است که نمی شود یک فرد هم در وزارت دفاع تخصص داشته باشد هم نفت هم راه و ترابری ، نمی شود یک فرد هم استاندار موفقی در بوشهر باشد و هم استاندار موفقی در همدان ، هر کدام از این جایگاه ها و استانها برای خود تعاریف ویژه ای دارند که اگر بنا بر شایسته سالاری باشد قطعا یک فرد نمی تواند رنگین کمانی از سمتها را داشته باشد.
واضح است افرادی خاص و شاید کمتر از ۵۰۰ نفر در تمامی این سالها از استانداری به وزارت رسیده اند و از وزارت به نمایندگی مجلس و از مجلس به …
مطالب مشابه
در همین دسته بندی
اختصاصی ایران بریفینگ
نیروی قدس سپاه
نیروهای سپاه
