۰۱ فروردین ۱۳۹۰
جرس:
هر روز این سال آبستن تحول و بیم و امیدی توامان بود. زمستان طبیعت حالا سرآمده و جایش را به شکوفه و آفتاب داده است در حالی که زمستان استبداد هنوز رخت برنبسته است .برای میرحسین موسوی و مهدی کروبی که از خیل ساکنان این فصل زمستانی اند رسیدن بهار طبیعت، پیام آور آن است که هیچ زمستانی پایدار نیست. امسال این چهره ها و بسیاری دیگر از فعالان دموکراسی خواه نه پای سفره های هفت سین و نه در جمع خانواده و نه در میان دوستدارانش که در حبس و حصر هستند ولی بهار بر پنجره مشت می کوبد و قانون پایان پذیر بودن هر زمستانی ولو عصر یخبندان استبداد را یادآور می شود. مطئمنا برای رهبران جنبش سبز همچون میلیونها شهروند دیگر آمدن بهاری تازه آورنده امیدهای تازه تر است. امیدهایی که از تجربه های ناب روزهای سخت گذشته زاده شده اند و زایل شدنی نیستند. “جرس” در نگاهی به رویدادهای سال 89 شمه ای از عملکرد رهبران جنبش سبز در این سال و آنچه بر آنها رفت را مرور می کند.
تسلای رنج دیدگان
دلجویی از خانواده های قربانیان و زندانیان سیاسی پس از انتخابات جزء اولویت برنامه های رهبران جنبش سبز تا پیش از بازداشت بود. آنها هر هفته به خانواده هایی که عزیزانشان را در خشونت های پس از انتخابات از دست داده یا کسی از عزیزانش را در حبس دارند سر زدند و به این خانواده ها امید و دلگرمی دادند. میرحسین موسوی و کروبی در بسیاری از این دیدارها به همراه همسرانشان حضور داشتند. همسرانی که خود بخشی از رهبری جنبش سبز به حساب می آیند. گاهی مواقع در دل همین دیدارها پیام های هشدار آمیز به حکومت بر زبان رهبران جنبش سبز جاری شد هر چند که حکومت شنوای هیچ هشداری نبود. موسوی و کروبی میزبان ده ها دیدار با اعضای تشکل های صنفی و سیاسی نیز بودند. دیدارهایی که همگی زیر ذره بین نهادهای امنیتی قرار داشت و بسیاری از دیدارکنندگان بابت آن بلافاصله تحت فشار و تعقیب قرار می گرفتند. پیام رهبران جنبش در دیدار با تشکل های مستقل و هوادار تغییر مضمون واحدی داشت. آنها بر حفظ وحدت در جنبش سبز در عین به رسمیت شناختن تنوع ها، بر گریز ناپذیر بودن تغییر، بر گسترش شبکه های اجتماعی و بر انجام مبارزه از طریق روشهای مسالمت آمیز بیشترین تاکید را داشتند. با گذر زمان حساسیت حکومت نسبت به این دیدارها بیشتر و بیشتر شد تا جایی که امکان آن به طور کامل از رهبران جنبش سبز سلب شد.
نمایش وحدت رهبران جنبش
دیدارهای مشترک برای اتخاد موضعی همسو درباره تحولات سیاسی و اجتماعی یکی از مهم ترین برنامه های رهبران جنبش در سال 89 بود. میرحسین موسوی و مهدی کروبی در این دیدارها ابتدا تحلیل های خود از اوضاع ایران و مناسبات با جهان را بیان می کردند و سپس جمع بندی مشترکی از این دیدگاه ها ارایه می دادند. برنامه ریزی برای سازماندهی اعتراض ها نیز حاصل همین دیدارهای مشترک بود. برای نمونه درخواست از وزارت کشور برای اعطای مجوز راهپیمایی در سالگرد انتخابات ریاست جمهوری در جریان یک دیدار مشترک انجام شد. این دو چهره ارشد جنبش سبز اقدام های مشترک دیگری را نیز در سال 89 ترتیب دادند. برگزاری یک کنفرانس مطبوعاتی به صورت مجازی،نگارش نامه ای مشترک به مراجع تقلید در تقبیح سخنان احمد جنتی دبیر شورای نگهبان که مدعی وابستگی جنبش سبز به بیگانگان شده بود، امضای مشترک منشور جنبش سبز و دعوت از شهروندان معترض برای راهپیمایی 25 بهمن از مهم ترین این فعالیت ها به حساب می آمد. حکومت که از این دیدارها به شدت احساس خطر می کرد پیش از عملی کردن تصمیم به حبس رهبران جنبش، از تمام ابزارها برای محدود کردن دیدارهای آنها بهره برد. ایجاد شرایط شبه حصر و ممانعت نهادهای امنیتی از انجام این دیدارها بارها باعث اخلال در هماهنگی میان سران جنبش شد با این حال در مواردی نیز موسوی و کروبی موفق شدند با شکستن حصر به دیدار یکدیگر بروند و هماهنگی لازم را در نشست های خصوصی انجام دهند.
تاکید بر مطالبات بنیادی
فعالیت های جداگانه موسوی و کروبی نیز ناشی از یک تقسیم کار حساب شده بود. موسوی مواضع جامع خود را از طریق بیانیه ها یا انجام مصاحبه های تشریحی با سایت رسمی اش ( کلمه ) ابراز می کرد در حالی که مهدی کروبی برای ابراز نظراتش از سنت نوشتن نامه های سرگشاده به افکار عمومی و نهادها و نمایندگان گروه های مرجع اجتماعی بهره می برد. یکی از مهم ترین اقدام های موسوی در این سال انتشار بیانیه شماره 18 همزمان با سالگرد انتخابات ریاست جمهوری بود که در آن طرحی اولیه از منشور جنبش سبز ارایه شد. او در این منشور اولویت ها و شیوه عمل جنبش سبز را تشریح کرده و مطالبات بنیادی سبزها را مورد تاکید دوباره قرار داده بود. موسوی در این سال طی چند مصاحبه با سایت کلمه نیز نظرات خود درباره تحولات روز سیاسی و اجتماعی ایران را بیان کرد. مضون اصلی این مصاحبه ها تاکید بر عدم مشروعیت و ناکارمدی حکومت از یک سو و تداوم مبارزه تا رسیدن به مطالبات بنیادی جنبش از سوی دیگر بود. مهدی کروبی نیز در نامه هایش طی سال 89 که برخی از آنها خطاب به ملت ایران و برخی دیگر خطاب به چهره های خاص نظیر ” آیت الله موسوی اردبیلی”،” صادق آملی لاریجانی رییس قوه قضاییه،” نمایندگان مجلس شورای اسلامی، “احمد جنتی” دبیر شورای نگهبان قانون اساسی و “آیت الله مومن” عضو شورای نگهبان قانون اساسی نوشته شده بود به تشریح مواضع خود پرداخت. کروبی همچنین برای رساندن پیام معترضان ایرانی به افکار عمومی جهان مصاحبه های متعددی با رسانه های معتبر بین المللی انجام داد که تقریبا همه این مصاحبه به دلیل محدودیت های حکومتی به صورت مجازی انجام گرفت. برخی رسانه های بین المللی کروبی را به خاطر صراحتش در بیان نظرات انتقادی علیه جمهوری اسلامی شجاع ترین مرد ایران خطاب کردند.
همسرانی به مثابه رهبران جنبش
“زهرا رهنورد” و “فاطمه کروبی” از سوی افکار عمومی بخشی از بدنه رهبری جنبش سبز به حساب می آیند. آنها نه تنها یاریگر همسرانشان در رویدادهای پس از انتخابات بلکه خود کنشگرانی ثابت قدم بوده اند. رهنورد و کروبی به ویژه در دیدار با خانواده های زندانیان و قربانیان پس از انتخابات، در دیدار با فعالان جنبش زنان و در مصاحبه با رسانه ها مواضع خود را بیان کردند. رهنورد در دیدارهای خود با خانواده زندانیان سیاسی پس از انتخابات بارها بر این نکته تاکید کرد که تمام خشونتهای حاکمیت فعلی ناشی از ترسی است که از مردم و از آزادیخواهان دارد. ترجیع بند نتیجه گیری های او نیز در این بود که ” قلدران بدانند شکست خواهند خورد و روزی که دور نیست مردم و آرمانهای آزادیخواهانه آنان پیروز خواهد شد.” فاطمه کروبی هم در چند موضع گیری صریح نسبت به نقض حقوق شهروندان خطاب به حکومت هشدار داد.او در دفاع از حقوق همسر و خانواده اش نیز ناگزیر از نوشتن نامه هایی هشدار آمیز شد. کروبی در اردیبهشت ماه گذشته پس از آن که رسانه های حکومتی خبری کذب درباره بیماری مهدی کروبی منتشر کردند با نگارش نامه ای هشدار داد که اگر هر اتفاقی برای همسرش بیافتد مسوولیت آن با حکومت خواهد بود. او در روز 26 بهمن ماه نیز پیش از آنکه هنوز شرایط حصر کامل علیه وی و همسرش اعمال شود طی نامه ای خطاب به “علی لاریجانی” رییس مجلس شورای اسلامی نوشت :” امروز پذیرفته ام در نظامی که بیشترین نقش را در دوران مبارزه و شکل گیری آن داشتیم، دیگر حقی برای زیستن ساده هم نداریم.”
تا زمستان هست…
حالا بیش از سی روز از آغاز حصر رهبران جنبش سبز می گذرد و در این مدت یکی از فرزندان میرحسین موسوی تنها یکبار موفق به دیدار والدینش شده است. این دیدار چنان که آنان گزارش داده اند زیر نگاه ها و کنترل شدید ماموران امنیتی بوده و موسوی و رهنورد اجازه موضع گیری درباره مسائل سیاسی را نیافته اند. درباره کروبی هم شرایط کمابیش مشابهی اعمال شده است. “محمد تقی کروبی” فرزند مهدی کروبی که به تازگی با والدینش دیدار کرده گفته است که پدرش همچون همیشه بر پیگیری راهش مصمم بوده است. با توجه به شواهد موجود به نظر می رسد که شرایط غیرقانونی حبس بر رهبران جنبش سبز در سال نو نیز تا مدت نامعلومی اعمال شود و محدودیت ها به قوت خود باقی بماند. چنین شرایطی البته از نگاه ناظران پایدار نخواهد بود اما بهرحال تا زمانی که زمستان استبداد پابرجاست پیام نوروزی سال گذشته رهبران جنبش همچنان طنین خود را حفظ خواهد کرد. به ویژه این سخن موسوی ” سال جدید سال استقامت بر این مطالبات به حق و قانونی است و ما حق عقب کشیدن و عقبگرد در ارتباط با این مطالبات را نداریم و آن را خیانت به ملت و اسلام، خون شهدا می دانیم. ” انگار که سخن امروز و امسال است.